Cha­rak­te­ry­styczną cechą dla nie­sta­bil­no­ści krę­go­słupa jest ból nasi­la­jący się pod­czas ruchu. Jego źró­dłem są nie­pra­wi­dłowe lub nad­mierne ruchy mię­dzy poszcze­gól­nymi lub kil­koma segmentami.

Nie­sta­bil­ność może być spo­wo­do­wana uszko­dze­niem każ­dej nie­mal struk­tury, nie­wy­dol­no­ścią wię­za­dłową, eta­pem cho­roby zwy­rod­nie­nio­wej krąż­ków mię­dzy­krę­go­wych (naj­pierw hiper­mo­bil­ność, póź­niej hypo­mo­bil­ność) lub cechą wrodzoną).

Nie­sta­bil­ność po zła­ma­niu lub zwich­nię­ciu nazy­wamy nie­sta­bil­no­ścią ostrą, zaś nie­sta­bil­ność będąca kon­se­kwen­cją mniej­szych ura­zów, ope­ra­cji, zmian zwy­rod­nie­nio­wych zali­czamy do nie­sta­bil­no­ści przewlekłej.

Nie­sta­bil­ność wro­dzona polega nie wykształ­ce­niu się lub nie­do­ro­zwoju kręgu, jego czę­sci lub połą­czeń, które pro­wa­dzą w kon­se­kwen­cji do defor­ma­cji lub uszkodzeń.

Nie­sta­bil­ność poura­zowa jest skut­kiem uszko­dze­nia lub nie wygo­je­nia się struk­tur po wypadku, np. pod­wich­nię­cia czy stawy rze­kome po zbyt krót­kim unie­ru­cho­mie­niu w lecze­niu zachowawczym.

Nie­sta­bil­ność na tle zmian zwy­rod­nie­nio­wych ma naj­czę­ściej postać wkli­no­wy­wa­nia się kręgów,co może dopro­wa­dzić do krę­go­zmyku a seg­ment wyżej lub niżej do niestabilności.

Nie­sta­bil­ność wtórna może się roz­wi­nąć w następ­stwie znisz­czeń struk­tur trzy­ma­ją­cych, spo­wo­do­wa­nych przez inne cho­roby, np. nowo­twory, cho­roba Pageta, RZS, dys­pla­zja itp.

Nie­sta­bil­ność jatro­genna, czyli będąca następ­stwem inter­wen­cji chi­rur­gicz­nej, może się zda­rzyć np. przy bar­dzo roz­le­głej ope­ra­cji, po usu­nię­ciu tka­nek. Usu­nię­cie sta­wów w lami­nek­to­mii tylko w kilku pro­cen­tach ope­ra­cji pro­wa­dzi do powsta­nia kręgozmyku.

Objawy bólowe i neu­ro­lo­giczne możemy leczyć zacho­waw­czo: ćwi­cze­niami sta­bi­li­zu­ją­cymi, zmianą nawy­ków rucho­wych, fizy­ko­te­ra­pią. W fazach zaostrze­nia obja­wów pomocny bywa gor­set. Jeśli to nie przy­nosi jed­nak dłu­go­trwa­łej poprawy, należy usta­bi­li­zo­wać kręgi operacyjnie.

• Uszko­dze­nie typu „sma­gnię­cia biczem”

Jest to uraz odcinka szyj­nego krę­go­słupa, powsta­jący pod­czas wypad­ków komu­ni­ka­cyj­nych. Pod wpły­wem ude­rze­nia w tył samo­chodu krę­go­słup zostaje bez­wład­nie odrzu­cony w tył, w kie­runku wyprost­nym, bądź odwrot­nie – w mecha­ni­zmie ude­rze­nia w prze­szkodę zostaje gwał­tow­nie odrzu­cony w przód, do zgięcia.

Może wtedy dojść do zła­mań zgnie­ce­nio­wych trzo­nów krę­go­wych, awul­syj­nych uszko­dzeń wyrost­ków kol­czy­stych lub zła­mań łuku i wyrost­ków haczy­ko­wa­tych ). Cha­rak­te­ry­styczna dla tego typu ura­zów jest duża zmien­ność obja­wów: bólo­wych, neu­ro­lo­gicz­nych, psy­chicz­nych itp.  Objawy te mogą utrzy­my­wać się bar­dzo długo i wyma­gają kom­plek­so­wego leczenia.

• Krę­go­zmyk

polega na prze­su­nię­ciu 2 sasied­nich krę­gów wzglę­dem sie­bie. Krąg wyżej poło­żony ulega prze­su­nię­ciu do przodu wzglę­dem niż­szego. Takie usta­wie­nie pro­wa­dzi do bole­sno­ści (zaostrza­ją­cej się w cza­sie ruchu), utraty sta­bil­no­ści, pogor­sze­nia spraw­no­ści rucho­wej, a nawet wystą­pie­nia obja­wów neurologicznych.

Odwrot­no­ścią krę­go­zmyku jest retro­zmyk, czyli stan w któ­rym górny kręg prze­suwa się do tyłu w sto­sunku do kręgu niższego.

Kla­sy­fi­ka­cja krę­go­zmy­ków wg. Wiltse:

• krę­go­zmyk węzi­nowy (spon­dy­lo­li­steza)  - polega na prze­rwa­niu czę­ści mię­dzy­wy­rost­ko­wej łuku (węziny) z prze­miesz­cze­niem kręgu. Krę­go­zmyk ten jest typowy dla pacjen­tów doro­słych, naj­czę­ściej w 3–4 deka­dzie życia. Naj­czę­ściej występujący.

• krę­go­zmyk dys­pla­styczny — wro­dzony nie­do­ro­zwój wyrost­ków sta­wo­wych, łuku kręgu L5 i kości krzy­żo­wej, wystę­pu­jący u około 25% przy­pad­ków cho­roby. Roz­po­zna­wany u dzieci i młodzieży.

• krę­go­zmyk zwy­rod­nie­niowy — zwią­zany ze zwy­rod­nie­niem sta­wów i krążka mię­dzy­krę­go­wego; jest on typowy dla ludzi star­szych. Jego istotą tego jest więc nie­sta­bil­ność mię­dzy­krę­gowa– nie obser­wu­jemy prze­rwa­nia cią­gło­ści łuku kręgu.

• krę­go­zmyk ura­zowy – ześli­zgnię­cie kręgu na tle ura­zo­wego zła­ma­nia łuku kręgu – w obrę­bie wyrost­ków sta­wo­wych lub nasad łuków

• krę­go­zmyk pato­lo­giczny — powstaje gdy pro­ces pato­lo­giczny pro­wa­dzi do znisz­cze­nia czę­ści mię­dzy­wy­rost­ko­wej łuku kręgu (np. cho­roba Pageta, wro­dzona łam­li­wość kości, zapa­le­nia, nowo­twory). Ten typ krę­go­zmyku wystę­puje sto­sun­kowo rzadko, podob­nie jak krę­go­zmyk urazowy.

Stop­nie krę­go­zmyku wg Mey­er­dinga– pro­cent kręgu, który nie znaj­duje się nad niż­szym kręgiem:

I° — do 25%

II° — 25% — 50%

III°- 50% — 75%

IV°- 75% — 100%

powy­żej 100% (cał­ko­wita utrata stycz­no­ści 2 krę­gów, czyli spondyloptoza.

A.W.

Jeżeli masz jakieś pyta­nia doty­czące tego tematu pro­simy o kon­takt :   kontakt@fizjoinformator.pl