Czy wie­cie, które ludz­kie organy nie odczu­wają bólu? Otóż mózg i wątroba, gdyż jako jedyne  nie posia­dają recep­to­rów bólo­wych. W pozo­sta­łych  obsza­rach ciała posia­damy ok.3 mln nocy­cep­to­rów, czyli recep­to­rów bólowych.

  Ich podraż­nie­nie wyzwala bodziec, który jest prze­no­szony do mózgu poprzez włókna A delta w rdze­niu krę­go­wym z pręd­ko­ścią 110 km/h. Bóle tępe są prze­ka­zy­wane wol­niej, przez włókna C. Zaś bóle prze­wle­kłe są kon­se­kwen­cją zabu­rzeń funk­cji układu ner­wo­wego, gdy tłu­miące recep­tory GABA prze­stają dzia­łać i zwięk­sza się przewodnictwo.

Sygnały bólowe są prze­ka­zy­wane do kory czu­cio­wej w pła­cie cie­mie­nio­wym. Mózgowe cen­trum bólu odpo­wiada wydzie­la­niem opior­finy, redu­ku­ją­cej dole­gli­wo­ści. Z badań wynika, że działa ona kilka razy moc­niej od morfiny.

Pocie­ra­jąc stłu­czone miej­sce lub koły­sząc się dla uspo­ko­je­nia pro­du­ku­jemy dodat­kowe impulsy ruchowe z obo­la­łego miej­sca,  które staja się na tyle kon­ku­ren­cyjne dla bodź­ców bólo­wych, że te tracą na intensywności.

  Ból jest odczu­ciem bar­dzo subiek­tyw­nym, zależy min. od czasu trwa­nia, inten­syw­no­ści, miej­sca obra­że­nia, towa­rzy­szą­cych uczuć (np. stra­chu) itp. Jako zja­wi­sko subiek­tywne może być pra­wi­dłowo osza­co­wany jedy­nie przez osobę go doświad­cza­jącą. Jest znany każ­demu, w róż­nych posta­ciach, a mimo to trudny do zde­fi­nio­wa­nia. Wg Mię­dzy­na­ro­do­wego Sto­wa­rzy­sze­nia Bólu jest to nie­przy­jemne dozna­nie zmy­słowe i emo­cjo­nalne, zwią­zane z aktu­al­nie wystę­pu­ją­cym lub poten­cjal­nym uszko­dze­niem tka­nek. Zgod­nie z kry­te­rium cza­so­wym wyróż­nia się ból ostry oraz prze­wle­kły. Czas trwa­nia pierw­szego z nich nie prze­kra­cza 3 mie­sięcy, zaś dru­giego trwa dłu­żej niż 3 miesiące.

  Ze względu na miej­sce postrze­ga­nia możemy wyróż­nić się trzy rodzaje bólu:

1. ból zlo­ka­li­zo­wany – łatwy do wska­za­nia w jed­nym, bądź kilku obsza­rach ciała

2.  ból rzu­towy – który pro­mie­niuje na sąsia­du­jące obszary

3. ból uogól­niony – odczu­wany w kilku obsza­rach ciała jednocześnie.

   Ból pamię­ciowy to utrzy­my­wa­nie się dole­gli­wo­ści, mimo usu­nię­cia ich fizycz­nej przy­czyny, np. po ampu­ta­cji koń­czyny. Sza­cuje się, że 60% osób po ampu­ta­cjach koń­czyn jesz­cze przez 7 lat po ope­ra­cji odczuwa bóle fan­to­mowe. Praw­do­po­dob­nie jest to sku­tek łącze­nia się obsza­rów mózgu, które zostały pozba­wione pracy z pozostałymi.

Są też ludzie, któ­rzy w ogóle nie odczu­wają bólu, na sku­tek muta­cji genu SCN9A. Odwrot­no­ścią innej muta­cji tego samego genu jest prze­czu­lica, np. rumień bole­sny, gdy orga­nizm reaguje bólem na coś czego fak­tycz­nie nie ma.

  Hor­mony męski testo­ste­reon i żeń­ski pro­ge­ste­ron, są bio­lo­gicz­nymi amor­ta­zy­to­rami bólu.

Migreny, czyli silne bóle głowy tłu­ma­czy się zapa­le­niem naczyń krwio­no­śnych w opo­nie mózgo­wej. Te poprzez obrzęk uci­skają ota­cza­jąca je tkankę, podraż­nia­jąc receptory.

Nocebo to efekt bólowy uzy­ski­wany w dro­dze eks­pe­ry­mentu, gdy sama suge­stia (lub śro­dek pla­cebo) wyzwa­lają sil­niej­sze udczu­cia bólowe. Jest to spo­wo­do­wane cho­le­cy­sto­kiną, hor­mo­nem wytwa­rza­nym przez układ pokar­mowy, wywo­łu­ją­cym w mózgu reak­cję bólową.

  Do okre­śle­nia natę­żę­nia bólu naj­czę­ściej sto­suje się skalę nume­ryczną (NRS), czyli inten­syw­ność bólu od 1 do 10, gdzie 10 jest naj­sil­niej­szym bólem, nie do wytrzymania.

A.W.

Jeżeli masz jakieś pyta­nia doty­czące tego tematu pro­simy o kon­takt : kontakt@fizjoinformator.pl